Bóle głowy to powszechny problem, który dotyka miliony ludzi na całym świecie. Chociaż często bagatelizowane, mogą one znacząco wpływać na jakość życia i codzienne funkcjonowanie. Wśród różnych rodzajów bólów głowy szczególnie uciążliwe są migreny – przewlekłe schorzenie neurologiczne charakteryzujące się nawracającymi, silnymi bólami głowy, często współistniejącymi z innymi objawami. Jednak nie każdy ból głowy to migrena. W tym artykule przyjrzymy się charakterystycznym objawom bólów migrenowych oraz innych typów bólów głowy, podpowiadając, jak je rozróżniać i kiedy należy skonsultować się z lekarzem.
Czym jest migrena?
Migrena to złożone zaburzenie neurologiczne, które częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. Charakteryzuje się nawracającymi epizodami silnego, pulsującego bólu głowy, trwającymi od kilku godzin do nawet kilku dni. Ból często zlokalizowany jest po jednej stronie głowy i może nasilać się pod wpływem wysiłku fizycznego.
Migrenowym bólom głowy często towarzyszą dodatkowe objawy, takie jak nadwrażliwość na światło i dźwięki, nudności, wymioty, a niekiedy także zaburzenia widzenia (aura migrenowa). Atak migreny może być na tyle silny, że uniemożliwia normalne funkcjonowanie, zmuszając do przerwania codziennych aktywności i odpoczynku w zaciemnionym, cichym pomieszczeniu. Przyczyny migreny nie są do końca poznane, ale uważa się, że istotną rolę odgrywają czynniki genetyczne, hormonalne oraz środowiskowe, takie jak stres, nieregularny tryb życia czy niektóre pokarmy.
Napięciowe bóle głowy
Napięciowe bóle głowy to najczęstszy typ bólów głowy, dotykający nawet 80% populacji. W przeciwieństwie do migreny charakteryzują się tępym, uciskającym bólem obejmującym całą głowę, czasem opisywanym jako uczucie ściskania lub ciasnej opaski. Ból ma zwykle łagodne do umiarkowanego natężenie i nie nasila się podczas codziennych aktywności. Napięciowym bólom głowy rzadko towarzyszą dodatkowe objawy, takie jak nudności czy nadwrażliwość na bodźce.
Mogą one trwać od kilkunastu minut do nawet kilku dni i często związane są z napięciem mięśni karku i szyi, stresem, nieprawidłową postawą ciała czy niedoborem snu. W większości przypadków napięciowe bóle głowy ustępują samoistnie lub pod wpływem prostych leków przeciwbólowych dostępnych bez recepty.
Klasterowe bóle głowy
Klasterowe bóle głowy to rzadki, ale niezwykle silny typ bólu głowy, dotykający częściej mężczyzn. Charakteryzują się bardzo intensywnym, pulsującym lub przeszywającym bólem zlokalizowanym w okolicy oczodołu, skroni lub policzka po jednej stronie głowy. Atakowi bólu często towarzyszą objawy autonomiczne, takie jak łzawienie, przekrwienie spojówek, wyciek z nosa lub opadnięcie powieki po zajętej stronie.
Napady klasterowego bólu głowy pojawiają się w seriach (klastrach) trwających od kilku tygodni do kilku miesięcy, z okresami remisji między nimi. Pojedynczy atak trwa zwykle od 15 minut do 3 godzin i może występować od jednego do kilku razy dziennie. Ze względu na niezwykłą intensywność bólu, klasterowe bóle głowy uznawane są za jedno z najbardziej bolesnych schorzeń znanych człowiekowi.
Bóle głowy związane z nadużywaniem leków
Bóle głowy związane z nadużywaniem leków (MOH – medication overuse headache) to typ wtórnego bólu głowy, który rozwija się w wyniku zbyt częstego stosowania leków przeciwbólowych, w tym tych dostępnych bez recepty. Paradoksalnie, leki, po które sięgamy, by uśmierzyć ból głowy, same mogą stać się przyczyną bólu przy regularnym nadużywaniu. MOH charakteryzuje się codziennym lub prawie codziennym bólem głowy, często o charakterze tępym, uciskającym, obejmującym całą głowę.
Ból nasila się rano, tuż po przebudzeniu, i może utrzymywać się przez cały dzień. Osoby cierpiące na MOH często wpadają w błędne koło – sięgają po leki przeciwbólowe, by uśmierzyć ból, ale jednocześnie podtrzymują problem poprzez ich nadużywanie. Jedynym skutecznym sposobem leczenia MOH jest całkowite odstawienie leków przeciwbólowych pod kontrolą lekarza.
Kiedy szukać pomocy lekarskiej?
Chociaż większość bólów głowy ma łagodny charakter i nie wymaga specjalistycznego leczenia, są sytuacje, w których należy bezzwłocznie skonsultować się z lekarzem. Należą do nich:
- Nagły, bardzo silny ból głowy
- Ból głowy współistniejący z gorączką, sztywnością karku, wymiotami, zaburzeniami świadomości lub drgawkami
- Ból głowy po urazie
- Ból głowy nasilający się w pozycji leżącej lub budzący ze snu
- Nowy typ bólu głowy u osoby po 50. roku życia
- Znaczna zmiana charakteru bólu głowy lub brak reakcji na dotychczasowe leczenie
W powyższych sytuacjach konieczna jest pilna diagnostyka w celu wykluczenia poważnych przyczyn bólu.
Podsumowanie
Bóle głowy to heterogenna grupa schorzeń o różnorodnej etiologii i przebiegu klinicznym. Wśród nich szczególne miejsce zajmuje migrena – przewlekła choroba neurologiczna istotnie pogarszająca jakość życia dotkniętych nią osób. Umiejętność rozpoznawania charakterystycznych cech poszczególnych typów bólów głowy pozwala na wdrożenie odpowiedniego postępowania – od prostych metod niefarmakologicznych, przez dostępne bez recepty leki przeciwbólowe, aż po specjalistyczne leczenie profilaktyczne i doraźne.
Nie należy jednak lekceważyć żadnego bólu głowy, a w razie wątpliwości lub wystąpienia niepokojących objawów trzeba bezzwłocznie skonsultować się z lekarzem. Tylko właściwa diagnoza i dopasowane do niej leczenie pozwolą skutecznie uporać się z problemem bólów głowy i znacząco poprawić komfort życia.